Historia miejscowości na obszarze gminy Srokowo

Bajorki. Nazwa niemiecka: Bajohrenthal. Majątek wielkości 121 ha, wydzielony z części gruntów wsi Bajory Małe w 1846 r. właścicielem majątku była rodzina Langanke, zamieszkująca tu do 1945 r. W 1928 r. siedlisko dworsko-folwarczne liczyło 38 mieszkańców. Po wojnie państwowe gospodarstwo rolne.

Bajorski Gaj. Nazwa niemiecka: Neu Bajohren. Niewielki majątek, wydzielony z części gruntów wsi Bajory Wielkie w 1833 r. Właściciel Johann Friedrich Weidner (1790-1865) pochowany na pobliskim cmentarzu, później żyli tu jego potomkowie. W 1928 r. w siedlisku zamieszkiwało 20 osób.

Bajory Małe. Nazwa niemiecka: Klein Bajohren. Wieś założona w XVII w. na terenach dotychczas rolniczo nie użytkowanych, częściowo w drodze karczunku obszaru leśnego. W 1710 r. było tu 50 ofiar epidemii dżumy. W połowie XIX w. we wsi istniało 16 zagród chłopskich i 148 mieszkańców, z których część znajdowała zatrudnienie przy budowie Kanału Mazurskiego, po którym do dziś pozostała niedokończona śluza. W okresie międzywojennym istniały tu 4 większe gospodarstwa chłopskie (52-101 ha), a wieś liczyła 194 mieszkańców. Na miejscowym cmentarzu wiejskim czytelne są nagrobki z lat 1850-1914. W pobliżu wsi ślady osadnictwa staropruskiego.

Bajory Wielkie. Nazwa niemiecka: Gross Bajohren. Nazwa pierwotna: Blankenfelde, czyli “Gołe Pole”, ponieważ wieś powstała na karczowisku. Przywilej lokacyjny na 60 łanów (1008 ha) wystawił 10 czerwca 1400 r. wielki marszałek Zakonu Krzyżackiego dla siedmiu synów Wittegandta. Potomek jednego z nich w 1616 r. posiadał tu karczmę. Nazwa “Bajory” pochodzi od osadników polskich z XVII w. W 1709 r. epidemia dżumy pochłonęła 200 ofiar śmiertelnych. W 1785 r. istniało we wsi 30 chałup, zaś w końcu XIX w. było tu 286 mieszkańców. Wówczas też z obszaru wsi wydzielono majątek, wraz z którym w 1928 r. wieś liczyła 270 mieszkańców. Na cmentarzu przy wsi istnieją czytelne nagrobki z lat 1854-1924 oraz kwatera wojenna żołnierzy niemieckich i rosyjskich z 1914 r. W pobliżu stwierdzono ślady osadnictwa z IV-V w. (z pochówkami końskimi) oraz z okresu wczesnego średniowiecza.

Brzeźnica. Nazwa niemiecka: Birkenfeld. Wieś założona około 1400 r. na terenie zalesionym (nazwa sugeruje, że porastały tam brzozy), przez osadników przybyłych z zachodniej części Prus. Lokacja jednak okazała się nieudana – trudno bowiem znaleźć inny powód, iż w 1437 r. wszystkie pola (1008 ha) leżały tu odłogiem, i to od dłuższego czasu. W 1440 r. wyłączono z obszaru wsi 100 ha lasu i przypisano je do dóbr zamkowych w pobliskich Gierdawach. Te właśnie dobra wraz z zamkiem Gierdawy (dziś: Żeleznodorożnyj w Obw. Kaliningradzkim) władze krzyżackie nadały w lenno w 1469 r. zaciężnemu rotmistrzowi z okresu wojny trzynastoletniej (1454-1466), Georgowi von Schliebenowi. W skład otrzymanego przezeń majątku wszedł także obszar opuszczonej wsi Brzeźnicy. Wieś spodobała mu się tak bardzo, że w 1471 r. nie tylko obsadził ją na nowo, ale także pobudował tu swą rezydencję dworską, którą od zamku w Gierdawach dzielić miało nie więcej, niż 15 km. Usytuowanie dzisiejszego pałacu na dominującej w okolicy wyniosłości można potraktować jako sugestię, iż stanowi to tradycję założenia pierwotnego, które miało charakter obronny. Rezydencja ta była w rękach Schliebenów nieprzerwanie, aż do początków XIX w. Był to zaś ród najprzedniejszy w całych Prusach – pod względem swych majętności przewyższał inne, a jego przedstawiciele zajmowali najwyższe godności w tym kraju. Najwyżej zaszedł Krzysztof von Schlieben – był nie tylko marszałkiem książęcym, ale i nadradcą, czyli członkiem rządu pruskiego. Należy przy tym zauważyć, iż w drugiej połowie XVII w. Hans Teodor von Schlieben – obok słynnych opozycjonistów Rotha i Kalksteina – należał do przywódców partii propolskiej w Prusach Książęcych.
W 1837 r. Brzeźnica z dwoma folwarkami (Goszczewo i Kałki) przeszła w posiadanie rodziny Totenhoefer. Nowi właściciele zdecydowali się na poważne i ambitne inwestycje dotyczące zarówno samego pałacu, jak też parku i folwarku. Nowy pałac w stylu neoklasycystycznym zbudowano około 1850 r. na miejscu starej rezydencji Schliebenów. Park, który istniał tu już w XVIII w., przekształcono i znacznie powiększono. W 1905 r. właścicielem majątku, liczącego (łącznie z folwarkiem) 1276 ha, był Juliusz Totenhoefer. W 1923 r. odziedziczyły go córki, z których jedna, po mężu Koch, zasłynęła w całych Prusach ze swej znakomitej stadniny. Wieś folwarczna w połowie XIX w. liczyła kilkanaście chałup i około 230 mieszkańców, a w 1928 r. – 155 mieszkańców. Półtora km na południe od pałacu zachował się cmentarz rodowy Totenhoeferów, z pochówkami z lat 1914-1937, zaś na zachód od majątku – cmentarzyk tutejszych rodzin chłopskich, liczący kilkadziesiąt grobów. Po wojnie majątek był użytkowany przez państwowe gospodarstwo rolne z siedzibą w Srokowie.

Chojnica. Nazwa niemiecka: Kniprode. Folwark wydzielony po 1. wojnie światowej z obszaru wsi Solanka. Liczył 291 ha, jego właścicielem był Walter Daehnke. W 1928 r. zamieszkiwało tu 128 osób. Po wojnie – państwowe gospodarstwo rolne.

Dolny Siniec. Nazwa niemiecka: Klein Blaustein. Stary folwark szlachecki założony w XVIII w., w którym było kilka chałup dla rodzin robotników folwarcznych. Należał do klucza majątkowego Dönhoffów, którzy mieli swą siedzibę w Drogoszach. W 1820 r. były tu 3 chałupy i 25 mieszkańców. Na przełomie XIX/XX w. posiadłość należała do hrabiego von Schwerina, a w końcu do barona von der Goltza, rezydującego w Wopławkach. Przed wojną była tu także leśniczówka.

Goszczewo. Nazwa niemiecka: Adolfshof. Stary folwark, założony przynajmniej w XVII w., przez właścicieli majątku Brzeźnica (Schliebenów). W latach 1837-1945 wraz z Brzeźnicą należał do rodziny Totenhoefer w Kałkach. W 1820 r. były tu tylko dwie chałupy, w których zamieszkiwało 14 robotników folwarcznych, później nieco więcej.

Jankowice. Nazwa niemiecka: Jawnenisken, później Jankenwalde. Wieś czynszowa, założona około 1400 r. Pierwotna lokacja prawdopodobnie nie powiodła się, skoro w 1409 r. sołtys otrzymał od wielkiego mistrza krzyżackiego Ulricha von Jungingena wsparcie finansowe w wysokości pół grzywny. Później była to prywatna wieś szlachecka z młynem wodnym, której właściciele zmieniali się. W 1785 r. tutejszy folwark należał do właściciela majątku w Barcianach, zaś młyn królewski był przedmiotem dzierżawy. Było tu wówczas 10 chałup, a w 1820 r. – 15 chałup i 181 mieszkańców. Właścicielem majątku był von Elditt, po nim aż do 1925 r. baron von Mirbach na Sorkwitach, ale majątek liczący 559 ha, oddany był przezeń w dzierżawę. Oprócz młyna istniał tu wiatrak holenderski. W 1925 r. majątek został odkupiony przez spółkę handlującą ziemią i podzielony na 17 gospodarstw, które znalazły indywidualnych nabywców. Wykupili je głównie polskojęzyczni Niemcy, którzy emigrowali z terenu Polski po odzyskaniu przez nią niepodległości. W sumie więc istniały tu 23 gospodarstwa chłopskie, ponadto cegielnia, zbudowana w 1925 r. na terenie jednej z zagród. W 1935 r. oddano do użytku nowy budynek jednoklasowej szkoły wiejskiej, w której nauczycielem był Gerhard Pawłowski, poległy później w czasie wojny. W dniu 27 stycznia 1945 r. do wsi wkroczyli Rosjanie, którzy rozstrzelali kilku chłopów i dwóch Francuzów z pobliskiego majątku. Tutejsze rodziny Luszigów i Schwedligów przyznały się do swej polskiej narodowości i nie emigrowały do Niemiec.

Jegławki. Nazwa niemiecka: Jäglack. Nazwa pierwotna: Jegelauks, pochodzenia staropruskiego (“lauks” = “pole”, “Jegas” = imię własne, stąd “Pole Jegasa”). Gdy około 1325 r. zbudowano w Barcianach strażnicę puszczańską (poprzedniczkę późniejszego zamku), wokół niego nadawano Prusom tzw. dobra służebne – niewielkie majątki z obowiązkiem służby zbrojnej. W ten sposób powstały Jegławki, które mieściły na swym obszarze, liczącym 60 łanów (1008 ha), 8 pruskich dóbr służebnych. Wszyscy ci drobni rycerze wyginęli podczas wojen prowadzonych przez zakon krzyżacki z Polską. Po wojnie trzynastoletniej (zakończonej w 1466 r.) opustoszałe Jegławki zostały przez Zakon nadane w całości rodzinie rycerskiej von der Groebenów, która zbudowała tu warowną rezydencję dworską. Dziś – ślad po niej w postaci dwukondygnacyjnych piwnic gotyckich, datowanych na wiek XVI, w środkowej części zbudowanego w 1848 r. pałacu. Powstał tu folwark a przy nim wieś, które w 1820 r. liczyły 19 chałup i 165 mieszkańców i były nadal własnością rodziny von der Groebenów. W 1825 r. majątek nabyła rodzina Siegfriedów, która zbudowała nowy pałac i ulepszyła istniejący już wcześniej park. Na terenie majątku był wiatrak holenderski oraz mleczarnia, a na początku XX w. zbudowano szkołę. Mieszkańcami byli przeważnie Polacy, którzy należeli do polskiej gminy wyznaniowej w Srokowie. Ostatni przed wojną wójt nosił nazwisko Surmiński. Majątek był dzierżawiony przez Gerharda Kiehla, który uchodził w okolicy za autorytet w zakresie dobrego gospodarowania, był prezesem Towarzystwa Gospodarki Rolnej w Barcianach. Po wojnie utworzono tu państwowe gospodarstwo rolne. W latach 1966 i 1969 dawni właściciele odwiedzili swą posiadłość, wyrażając uznanie i podziw dla dbałości o stan i estetykę pałacu i parku (publikacje w Ostpreussenblatt, 1966 i 1969).

Kałki. Nazwa niemiecka: Sechserben. Folwark założony w 1823 r. przez spadkobierców włości należących przez stulecia do najbogatszej w Prusach rodziny arystokratycznej von Schliebenów. Folwark powstał na gruntach zlikwidowanej wówczas wsi Długie (Langenfeld), należącej do Schliebenów od 1471 r. i podporządkowano go administracyjnie do ich majątku w Brzeźnicy. W 1837 r. Brzeźnicę wraz z Kałkami nabyła rodzina Totenhoefer, która w drugiej połowie XIX w. zbudowała tu neobarokowy pałac, otoczony parkiem. W parku są mogiły 50 żołnierzy niemieckich, poległych w czasie rosyjskiego ostrzału artyleryjskiego 9 września 1914 r. Nadto – w lesie, za wsią, cmentarz wojenny z tegoż czasu, z mogiłami 80 żołnierzy niemieckich i 39 rosyjskich. W latach 1907-1932, wielkość majątku, wraz z Brzeźnicą, Długiem i paroma innymi, wynosiła łącznie 1071-1089 ha (w tym 350 ha lasu). W sumie hodowano tam 160 koni, 280 sztuk bydła i 200 świń. W latach dwudziestych, przez małżeństwo córki Ilzy Totenhoefer, majątek stał się współwłasnością jej męża, Rudolfa Plocka. Po wojnie utworzono tu państwowe gospodarstwo rolne.

Kąty. Nazwa niemiecka: Langeneck. Folwark, który w XIX w. należał do majątku Siniec i był własnością rodziny Langenstrassen. Początkowo rodzina ta obrała sobie za miejsce rezydencji Kąty i tutaj zbudowała dwór, w otoczeniu parku, ale w końcu XIX w., gdy większy dwór zbudowano w Sińcu, Kąty zostały sprzedane. Właścicielem folwarku został Carl Zeine, po 1922 r. Gross, a na koniec Ernst Mentzell. Folwark liczył 257 ha (w tym 45 ha lasu). Majątek wyróżniał się dobrą hodowlą świń oraz gospodarką stawową (hodowla karpia).

Kolkiejmy. Nazwa niemiecka: Kollkeim. W czasach przedkrzyżackich istniała tu wieś pruska o nazwie Kolkkaimis, czyli “Wieś na Rozlewiskach” – co nie będzie zapewne tłumaczeniem dosłownym, ale zbliżonym, ponieważ słowo “kolk” znaczyło “kałuża”, a “kaimis” – “wieś”. Czyżby biegnący tędy strumień w czasie wiosennych roztopów aż tak dawał się we znaki? Otóż po podboju Prus przez Krzyżaków wieś przestała istnieć, ale jej nazwa przetrwała w pamięci okolicznej ludności, toteż gdy w 1342 r. władze krzyżackie nadały tu Prusowi Tulekoyte niewielki mająteczek z powinnością służby zbrojnej na rzecz strażnicy krzyżackiej w Barcianach – czyli tzw. “dobro służebne” – i gdy później powstały tu dalsze tego typu dobra, stara nazwa ożyła i przylgnęła do nich na zawsze. W XV w. owe mająteczki, pozbawione już właścicieli, scalono w jeden większy, który znalazł się w rękach rodziny rycerskiej von der Groebenów, podobnie jak Jegławki, a później też Skandławki. W latach 1821-1825 te trzy majątki nabyła rodzina Siegfriedów, której poszczególni członkowie zbudowali dla siebie w Jegławkach i Skandławkach nowe rezydencje pałacowe. Na początku XX w. Jegławki i Kolkiejmy oddano w dzierżawę. Ponieważ w Kolkiejmach nigdy nie było rezydencji dworskiej, tutejszy dzierżawca zbudował ją sobie w formie dość okazałej, otoczywszy ją parkiem. Folwark liczył 320 ha (w tym 50 ha lasu) i specjalizował się w hodowli koni zimnokrwistych rasy warmińskiej oraz tuczu świń (200 tuczników). Robotnikami folwarcznymi byli przeważnie Polacy, którzy u schyłku XIX w. należeli do polskiej gminy ewangelickiej w Srokowie. Po wojnie utworzono tu państwowe gospodarstwo rolne.

Kosakowo. Nazwa niemiecka: Marienthal. Wieś czynszowa, założona w 1387 r. przez osadników przybyłych z zachodniej części Prus. Tu otrzymali 50 łanów (840 ha) na dość trudnym, lesistym terenie, ale dla zachęty dano im równocześnie 12 lat wolnizny od podatków. Mieszkańcy nie byli jednak wolni od wszystkich nieszczęść, które dotykały kraj w ciągu wieków. W 1657 r. najazd tatarski (zorganizowany w odwecie za przeniewierstwo księcia pruskiego, lennika Polski) obrócił w perzynę gospodarstwa, spłonął też drewniany kościółek wiejski, którego nie odbudowano. W 1710 r. dżuma obeszła się z mieszkańcami łaskawie, pochłaniając jedynie 13 ofiar. Wieś zaś była dość spora – w 1820 r. liczyła 43 chałupy i 223 mieszkańców, zaś w 1928 r. – 496 mieszkańców. Dwa największe gospodarstwa liczyły wówczas 60 i 121 ha. Jednoklasowy budynek szkolny zbudowano tu w 1909 r. Po wojnie pierwszym sołtysem wsi był Nikodem Błażewicz. W 1970 r. była tu szkoła ośmioklasowa, punkt biblioteczny, a wieś liczyła 170 mieszkańców.

Księży Dwór. Nazwa niemiecka: Fürstenhof. Majątek, którego właścicielem w XIX w. był Baranowski, został założony w dwóch trzecich na gruntach wsi Leśniewaoraz w pozostałej części na gruntach przynależnych do miasta Srokowa. Jego wielkość wynosiła 200 ha, z czego 140 ha znajdowało się pod uprawą. W XX w. należał do rodziny Gross. Ponieważ w końcu zabrakło w niej męskiego potomka, majątek oddano w dzierżawę. W 1928 r. było tu 57 mieszkańców.

Lesieniec. Nazwa niemiecka: Waldenthal, czyli “Leśna Dolina”. W istocie bowiem, ten niewielki mająteczek powstał w drugiej połowie XIX w. na nieużytkach należących do obszaru Srokowa i jego grunta otoczone były lasami. Trud zagospodarowania owych nieużytków wziął na siebie niejaki Okrasa, i nic poza tym nie wiadomo.

Leśniewo. Nazwa niemiecka: Fürstenau. Wieś czynszowa założona w latach 1380-1390 przez osadników przybyłych z zachodniej części Prus (z okolic Pasłęka). Miała wielkość 52 łanów (873 ha) i na przestrzeni dziejów niewiele o niej słychać. W 1785 r. liczyła 38 chałup, ale już kilkadziesiąt lat później było ich 48. W 1820 r. zamieszkiwało tu aż 445 osób, zaś w 1939 r. wieś liczyła 778 mieszkańców. W 1927 r. zbudowano dwuklasową szkołę. W 1970 r. w szkole istniały 4 klasy, we wsi był punkt biblioteczny i kino. Wieś liczyła 367 mieszkańców.

Lipowo. Nazwa niemiecka: Lipan. Jeden z folwarków, który pojawia się w XIX w. jako część składowa majątku w Skandawie, który należał do arystokratycznego rodu Doenhoffów. W ich posiadaniu znajdował się też do 1945 r. Była tam również leśniczówka.

Łęknica. Nazwa niemiecka: Löcknick. Nazwa pierwotna: Lekeniken, pochodzenia staropruskiego (od imienia Lenke, lub od słowa “lekas” = “gladiola”). Wieś założona w okresie 1370-1374, a jej mieszkańcami byli Prusowie. W XVIII w. przy wsi powstał folwark szlachecki, który liczył 283 ha. Należał do Doenhoffów, a dzierżawcą był Schadow. W połowie XIX w. wykupił go Zaborowski. Po nim odziedziczyła córka-jedynaczka, Klara Żebrowska. Wyszedłszy za mąż za Bredschneidera, swój majątek oddała w dzierżawę, a przeniosła się do mężowskiego dworu w niedalekim Wikrowie. W sumie, folwark i wieś liczyły w 1820 r. 26 chałup i 196 mieszkańców, a w 1928 r. 203 mieszkańców. Była tu także leśniczówka, która należała do majątku Doenhoffów w Skandawie.

Łęsk. Nazwa niemiecka: Lenzkeim. Końcówka tej nazwy zdradza pochodzenie staropruskie (“kaimis” = “wieś”), jednak istnienie folwarku o tej nazwie ujawnia się dopiero na początku XX w. Ostatnim jego właścicielem do 1945 r. był Paul Naujock. Folwark liczył 231 ha, specjalizował się w hodowli bydła mlecznego oraz uprawie buraka cukrowego. Przy folwarku była torfownia. W 1928 r. miejscowość liczyła 82 mieszkańców.

Marszałki. Nazwa niemiecka: Marschallsheide, zdradza w istocie charakter tego majątku (“Heide” = “puszcza”), którego cały obszar, liczący 276 ha, stanowiły lasy i wody. W rzeczywistości więc była to leśniczówka połączona z gospodarstwem dla niej właściwym. W drugiej połowie XVIII w. należała do majątku Dönhoffów w Drogoszach, które od 1913 r. należały z kolei do hrabiego Albrechta zu Stolberg-Wernigerode, a na koniec – do barona Georga von der Goltza.

Mazurkowo. Nazwa niemiecka: Masurhöfchen. Na początku XIX w., na gruntach wsi Bajory Małe, powstała osada leśna smolarzy – 2 chałupy i 12 mieszkańców. Po jej likwidacji, grunta te wykupił właściciel pobliskiego majątku Wyskok, Fryderyk Zegadło i założył folwark, powiększając w ten sposób majątek do wielkości 306 ha. Zegadłowie gospodarowali tam do 1945 r.

Mintowo. Nazwa niemiecka: Mintviese. Prawdopodobna nazwa pierwotna: Mintai (od pruskiego imienia Mintis = “myślący”). Pierwotnie bowiem była to pruska wieś czynszowa, założona przez Zakon w 1395 r., ale jeszcze w 1437 r. nie w pełni obsadzona. Przy wsi władze krzyżackie założyły dwa pruskie majątki służebne (z powinnością służby zbrojnej), z których większy, założony w 1406 r., liczył 20 łanów (336 ha). O późniejszych losach wsi nic nie wiadomo. Prawdopodobnie, po wojnie trzynastoletniej (1454-1466) była tu pustka, wobec czego grunty przyznano wsi Łęknica. Na tych gruntach, właściciel majątku przy wsi Łęknica Zaborowski, w połowie XIX w. założył folwark, co dało mu łącznie 376 ha. Po jego śmierci, córka Klara Żebrowska, która wyszła za mąż za właściciela majątku Wikrowo, sprzedała folwark, który już w 1907 r. należał do Augusta Barcza (Bartsch) i liczył 90 ha. Własność ta nie uległa zmianie do wojny. Kilkaset hektarów pobliskiego lasu należało do właściciela majątku Wielewo (gmina Barciany).

Młynowo. Nazwa niemiecka: Adlig-Mühlbach. Około połowy XIX w. powstał tu majątek folwarczny, którego właścicielem w 1871 r. był Ehlert. Później majątek zmienił właścicieli: 1889 r. Heimeyer, 1907 r. Anna Śliwa (Schliewe), 1922 r. Wilhelm Pulewka. Wielkość majątku: 169 ha.

Niedziały. Nazwa niemiecka: Elisenthal. Był to folwark, który wedle najwcześniejszych danych z 1871 r., należał do majątku Skierki, którego właścicielką była hrabina Solms zu Sonnenwalde. Folwark był bardzo rozległy – liczył ok. 510 ha. Kolejnym właścicielem był hrabia von Schwerin, właściciel majątku Wilczyny. W obydwu wypadkach Niedziały oddawano w dzierżawę. W 1922 r. na folwarku hodowano 115 sztuk bydła, 244 owce, 127 świń i 78 koni. W 1928 r. w majątku zamieszkiwały 133 osoby. W latach 30. posiadłość została wykupiona przez spółkę zajmującą się handlem ziemią i poddana parcelacji. Wybuch wojny przeszkodził obsadzie wszystkich, pozostałych gospodarstw rolnych.

Osikowo. Nazwa niemiecka: Leitnerswalde. Folwark, założony w końcu XIX w. przez właściciela majątku Nordenort (dziś: Obw. Kaliningradzki), Augusta Richtera. Później synowie sprzedali majątek właścicielowi Drogoszy, hrabiemu Albrechtowi zu Stolberg-Wernigerode. W 1922 r. Osikowo posiadało 400 ha, zaś macierzysty majątek Nordenort liczył 580 ha. W 1928 r. w Osikowie zamieszkiwały 53 osoby.

Pieczarki. Nazwa niemiecka: Bergensee (od 1931), wcześniej: Gehlingen, Pietzarken. W XV w. w osadzie o nazwie Gehlingen, istniał młyn wodny i huta żelaza, będąca własnością Marcina Leckiego. W 1481 r. odkupił je inny Polak, Jan Pieczarka. W 1529 r. książę pruski Albrecht, przy pomocy sołtysa Hansa, założył tu na 30 łanach (504 ha) wieś czynszową, dla której ustaliła się nazwa “Pietzarken”. W 1787 r. założono tu szkołę, do której w połowie XIX w. uczęszczało 74 dzieci, z tych zaś 55 znało wyłącznie język polski. W 1785 r. we wsi było 27 chałup, a w połowie XIX w. zamieszkiwało w niej 398 osób. W 1896 r. miejscowi chłopi założyli spółkę melioracyjną, która pozyskała dla wsi wiele terenów pastwiskowo-łąkowych oraz uzdatniła grunty orne. W 1939 r. wieś liczyła 431 mieszkańców, największe z gospodarstw chłopskich należało do Emila Kościaka i liczyło 62 ha. Po wojnie powstało tu kółko rolnicze, które zorganizowało park maszynowy dla obsługi tutejszych rolników.
Od połowy lat 60. Miejscowa szkoła posiadała 8 klas, które z czasem zlikwidowano. Dzięki szczególnym walorom tutejszego krajobrazu, wieś oferuje ostatnio z powodzeniem usługi noclegowo-wczasowe licznym turystom.

Podlasie. Nazwa niemiecka: Riplauken. Końcówka tej nazwy zdradza pochodzenie staropruskie (“lauks” = “pole”), co może świadczyć o jakiejś tradycji miejscowej. Jednak istnienie folwarku o tej nazwie ujawnia się dopiero na początku XX w. Folwark należał do majątku Siniec, którego właścicielem był Edwin Langenstrassen. Cały jego majątek, liczący w sumie 1105 ha, w 1927 r. został wykupiony przez spółkę handlującą ziemią i poddany parcelacji. Folwark Rypławki, którego obszar wynosił 125 ha, kupił wówczas Hans Bork i w posiadaniu tej rodziny pozostawał do końca wojny.

Siemkowo. Nazwa niemiecka: Terra. Nazwa jest raczej łacińska – znaczy w tym języku “ziemia”. Tę nazwę nadał założonemu przez siebie folwarkowi właściciel pobliskiego majątku przy wsi Silec, Rohrer. Łącznie posiadłość jego w 1889 r. wynosiła 500 ha (w tym 32 ha lasu). Przed pierwszą wojną światową majątek wykupiła spółka handlująca ziemią i dokonała jego parcelacji. Folwark Siemkowo, liczący 152 ha, w 1922 r. posiadał Paul Waubke i w jego rodzinie pozostał do końca wojny.

Silec. Nazwa niemiecka: Schülzen. Nazwa pierwotna była pochodzenia pruskiego, podobnie jak nazwa jeziora Silec (“siltis” = “ciepło”). Nazwa “Silec” używana była przez ludność mazurską i stąd też bierze się jej forma zniemczona “Schiltzen”, funkcjonująca jeszcze w końcu XVIII w. Była to wieś czynszowa, założona w 1405 r. lub 1406 r. na 54 łanach (907 ha). Od XVI w. mieszkańcami byli przybysze z Mazowsza, którzy zdecydowali się przyjąć obowiązujące w Prusach Książęcych wyznanie luterańskie. Ich potomkowie, jeszcze u schyłku XIX w. należeli do polskiej gminy ewangelickiej w Srokowie. U schyłku XVI w. przy wsi powstał folwark szlachecki należący do rodziny Moczydłowskich. Z czasem powstało też parę innych posiadłości majątkowych. W 1785 r. były w sumie dwa majątki, zaś w 1820 r. ich liczba urosła do trzech: jeden z nich, wraz ze wsią, liczył 23 chałupy i 147 mieszkańców, drugi – 4 chałupy i 32 mieszkańców. Ów trzeci był folwarkiem należącym do właściciela majątku Podławki. Podobna sytuacja istniała jeszcze w 1871 r., chociaż majątki zmieniały swych właścicieli. Natomiast w 1889 r. odnotowano istnienie dwóch folwarków w jednym ręku – łącznie 325 ha oraz drugiego, który łącznie z pobliskim folwarkiem Siemkowo liczył 500 ha, a jego właścicielem był Rohrer. W 1913 r. były tu ponownie 3 osobne majątki. Największy z nich liczył 321 ha, a jego właściciel nazywał się Krosta. Później ów majątek folwarczny odkupiła rodzina Waupke, która gospodarowała tu do końca wojny. Część ziemi należącej do majątków prywatnych wykupiła w 1911 r. spółka zajmująca się handlem ziemią. W wyniku dokonanej przez nią parcelacji, maleńka dotąd wioska powiększyła się o 35 nowych gospodarstw chłopskich. W 1939 r. miejscowość liczyła w sumie 369 mieszkańców. We wsi była dwuklasowa szkoła, zbudowana w 1911 r. oraz wiatrak holenderski. Przy wsi istniały 3 cmentarze. W 1970 r. wieś liczyła 283 mieszkańców, szkoła posiadała 8 klas, istniał punkt biblioteczny.

Silecki Folwark. Nazwa niemiecka: Schülzen C. jeden z trzech majątków istniejących przy wsi Silec, najbardziej od wsi oddalony, został administracyjnie wydzielony z obszaru wsi i uzyskał odrębną nazwę. Miało to miejsce na początku XIX w. W 1820 r. obszar folwarku liczył 209 ha, a w 1928 r. zamieszkiwało w nim 40 osób.

Siniec. Nazwa niemiecka: Gross Blaustein. Nazwa pierwotna: Plawenstein – od nazwiska założyciela wsi, zwierzchnika prokuratorii kętrzyńskiej, Henryka von Plauena (1405-1406). Późna lokacja wsi dowodzi, że mieszkańcami jej byli przybysze z zachodniej części państwa krzyżackiego, czyli z terenów położonych między Wisłą a Pasłęką. Pierwotnie była to wieś kościelna, lokowana na 50 łanach (840 ha). W latach 1662-1739 kościół obsługiwali polscy kaznodzieje luterańscy, później – odkąd w 1765 r. kościół uległ rozbiórce – mieszkańcy należeli do polskiej gminy ewangelickiej w Srokowie. W XVIII w. przy wsi istniał już majątek szlachecki. W 1785 r. były tu łącznie 22 chałupy, a w 1820 r. 16 chałup i 211 mieszkańców. Właścicielem majątku był generał von Below, później należał do rodziny Langentstrassen, która na przełomie XIX i XX w. znacznie rozbudowała tutejszy skromny dworek. W 1913 r. majątek wraz z folwarkami Kąty i Rypławki, liczył w sumie 1357 ha (w tym 312 ha lasu), istniała przy nim cegielnia. W 1927 r. majątek uległ parcelacji – jego resztkę wraz z cegielnią i folwarkiem Rypławki (w sumie 125 ha) kupił Hans Bork. We wsi, w 1905 r. zbudowano dwuklasową szkołę. Istniał też wiatrak, którego właścicielem był Mazur Daniel. Po wojnie założono we wsi kółko rolnicze dla obsługi maszynowej gospodarstw chłopskich. Własnością kółka była też cegielnia, którą przystosowano do hodowli około 1000 tuczników. Szkołę rozbudowano do ośmiu klas. Istniała też sala kinowa i punkt biblioteczny. W 1939 r. zamieszkiwały tu 462 osoby, a w 1970 r. – 387. W lesie, na granicy ze wsią Solanka, znajduje się głaz, który niegdyś nazywano “Białym Kamieniem” – odpowiednio do niemieckiej nazwy wsi. Wiązała się z nim legenda o “zaklętej pani”, właścicielce zamku w Sińcu, który rzekomo miał tu kiedyś istnieć.

Sińczyk. Nazwa niemiecka: Klein Blaustein. Folwark leśny, należący u początków XIX stulecia do majątku Dönhoffów w Drogoszach. Były tu wówczas 3 chałupy i 25 mieszkańców. W 1889 r. folwark należał do hrabiny Solms zu Sonnenwalde, właścicielki majątku Skierki, którego ostatnim właścicielem przed wojną był baron Georg von der Goltz. Folwark przekształcony został wówczas w leśniczówkę, do której należały 183 ha lasu, a zamieszkiwały w niej 34 osoby.

Skandławki. Nazwa niemiecka: Skandlack. Duży folwark szlachecki, założony w XVII lub XVIII w. przez rodzinę arystokratyczną von der Groebenów, która posiadała go – wraz z sąsiednią Suchawą i Pastwiskami – do 1821 r. Od tego roku należał do rodziny Siegfriedów – łącznie ze wspomnianymi folwarkami. Kilka lat później rodzina ta zbudowała w Skandławkach pałac, zrealizowany według projektu architekta Leo von Klenze (1784-1864), autora projektu Ermitażu w Petersburgu. W majątku była cegielnia. W 1922 r. obszar majątkowy Skandławek liczył 506 ha (w tym 162 ha lasów). Ostatnia z tej rodziny właścicielka majątku Gertruda Siegfried kontynuowała do 1945 r. specjalizację w zakresie hodowli ciężkich koni roboczych, przeznaczonych też na użytek wojska. W 1932 r. stado liczyło 40 sztuk, zaś stado bydła – 180 sztuk. Po wojnie – państwowe gospodarstwo rolne, w którym zamieszkiwały w 1970 r. 104 osoby.

Solanka. Nazwa niemiecka: Salzbach. Była to wieś czynszowa, założona przez komtura pokarmińskiego Markwarda von Salzbacha (1402-1410), stąd jej nazwa. Po wojnie trzynastoletniej (1454-1466) wieś została nadana przez władze krzyżackie w lenno któremuś z zaciężnych rotmistrzów. W 1785 r. wieś folwarczna liczyła 20 chałup, a właścicielem majątku był major Below. Prawdopodobnie on też zbudował tu dwór, na miejscu starej, XV-wiecznej rezydencji. Przy folwarku był młyn wodny. Od połowy XIX w. istniały tu dwa osobne majątki, których pierwszymi właścicielami byli Hellmuth i Töpfer. Jeden z majątków liczył 292 ha, a drugi (z młynem wodnym i wiatrakiem holenderskim) – 350 ha. Specjalizowano się w uprawie buraka cukrowego. Około 1900 r. zbudowano we wsi jednoklasową szkołę, istniała też karczma. Tutejsza ludność należała do polskiej gminy ewangelickiej w Srokowie. W 1939 r. miejscowość liczyła 321 mieszkańców. Po wojnie zbudowano we wsi nowy budynek dla szkoły ośmioklasowej, istniał punkt biblioteczny. W 1970 r. we wsi było 232 mieszkańców.

Srokowski Dwór. Nazwa niemiecka: Drengfurtshof. Majątek z folwarkiem, założony w połowie XIX w. na obszarze należącym do miasta Srokowa. Jego pierwszym właścicielem był Behrendt, na początku XX w. – baron von Lüttwitz, później Wilhelm Steer. Majątek miał wielkość 169 ha (w tym 15 ha lasu).

Suchodoły. Nazwa niemiecka: Friedenthal, czyli “Zaciszna Dolina”. Gospodarstwo rolne wielkości 143 ha, założone na obszarze miejskim miasta Srokowa w 1821 r. przez Gotfryda Rodiesa. Później jego właścicielami byli Dembowski i Lenk.

Szczeciniak. Nazwa niemiecka: Stettenbruch. Majątek szlachecki z wsią folwarczną, należący w XVIII w. do von Boyena, a w 1820 r. do Stutterheima – było tu wówczas 7 chałup i 99 mieszkańców. Od połowy XIX w. własność rodziny Wessel. W majątku liczącym, wraz z folwarkiem Zalesie Kętrzyńskie, 607 ha, istniała cegielnia oraz wiatrak koźlak. W okresie rządów hitlerowskich Kurt Wessel utracił majątek na rzecz generała Hilmera. Było tu duże stado ogierów, 165 sztuk bydła, 554 owce oraz tuczarnia. Około 1900 r. zbudowano szkołę jednoklasową. Po wojnie – państwowe gospodarstwo rolne.

Wikrowo. Nazwa niemiecka: wickerau. Pierwotnie był tu pruski majątek służebny (prawdopodobnie stąd nazwa – “vikrus” = “żywy”, “żwawy”) z obowiązkiem służby konnej w zbroi na wezwanie dowódcy zamku barciańskiego. Niebawem powstały tu dwie dalsze “służby”. Po wojnie trzynastoletniej (1454-1466) dobra scalono w jeden majątek, który otrzymał w lenno zaciężny krzyżacki Hans Clausene. W 1875 r. majątek z folwarkiem liczącym 6 chałup posiadał tajny radca von Elditten. W 1820 r. było tu 11 chałup i 94 mieszkańców, w 1889 r. majątek liczył 390 ha (w tym 78 ha lasu) i należał do rodziny Bredschneider, w której posiadaniu znajdował się do 1945 r. W 1928 r. było tu 123 mieszkańców, a w 1970 r. – 90 mieszkańców.

Wilczyny. Nazwa niemiecka: Wolfshagen. Wieś czynszowa, założona w 1403 r. na 54 łanach (907 ha), z młynem wodnym. W 1785 r. liczyła 20 chałup, a w 1820 r. 31 chałup i 225 mieszkańców. W XIX w. powstał tu także folwark, który należał wpierw do majątku Wikrowo, a w 1913 r. do majątku Drogosze. W 1922 r. zbudowano we wsi szkołę. Istniało tu wówczas 13 gospodarstw chłopskich. W 1939 r. wieś liczyła 378 mieszkańców, a w 1970 r. – 156 mieszkańców. We wsi przy rzece stwierdzono istnienie grodziska pruskiego (stożkowaty wzgórek). W lasach, na północ od wsi, na bagnach jest wyspa, na której tutejsi chłopi ukryli bydło w czasie przemarszu wojsk napoleońskich w 1807 r. W 1944 r. przebywał na wyspie radziecki skoczek spadochronowy z radiostacją, wykrytą po jakimś czasie przez Niemców.

Wólka Jankowska. Nazwa niemiecka: Marienwalde. W XVIII w. powstał tu majątek szlachecki z folwarkiem, liczący 2 chałupy, który należał do hrabiny von Klingsporn w Ogródkach. Od połowy XIX w. właścicielem był von Groddeck, a później jego spadkobiercy. Folwark ten wraz z majątkiem Ogródki liczył 730 ha.

Wyskok. Nazwa niemiecka: Friedenshof, czyli “Spokojna Zagroda”. W istocie, na początku XIX w., przy wsi Bajory Wielkie powstało 5 zagród chłopskich, które utworzyły odrębną osadę pod tą właśnie nazwą. W połowie XIX w., właściciel folwarku Mazurkowo, Fryderyk Zegadło, który miał też majątek Wyskok, założył tu folwark. W 1928 r. osada liczyła 92 mieszkańców. Na cmentarzu wiejskim przy drodze do Mazurkowa znajduje się mogiła Fryderyka Zegadły (1808-1895) oraz mogiły członków tej rodziny.